کارهای ممنوعه در دوران بارداری مسائل مهمی هستند که هر مادر بارداری باید از آن‌ها آگاه باشد. رعایت این نکات نه تنها سلامت شما را تضمین می‌کند، بلکه به رشد و سلامت فرزندتان نیز کمک می‌کند. در این مقاله، با مهم‌ترین محدودیت‌ها و توصیه‌هایی که دوران بارداری را ایمن و آرام می‌کنند، آشنا خواهید شد.
کارهای ممنوعه
بارداری، دوره ای سرشار از شادی، انتظار و تجربه‌های تازه است؛ اما در کنار این حس‌های زیبا، دغدغه‌هایی درباره‌ی حفظ سلامت مادر و نوزاد نیز وجود دارد.
بعضی توصیه‌ها ممکن است به گوش شما رایج و آشنا باشند، مانند پرهیز از مصرف الکل، اما محدودیت‌های دیگری هم هست که شاید شما را متعجب کند. در این بخش، قصد داریم درباره‌ی کارهای ممنوعه در دوران بارداری صحبت کنیم و روشن کنیم چه فعالیت‌هایی را بهتر است کنار بگذارید و کدامیک برای شما و فرزندتان مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: مواد غذایی ممنوع در دوران بارداری که باید حتماً بشناسید
نوشیدن الکل
وقتی فردی باردار الکل می‌نوشد، این ماده از بدن مادر به جنین منتقل می‌شود و می‌تواند روی رشد و سلامت او تأثیر بگذارد. نوشیدن الکل در دوران بارداری می‌تواند باعث سندروم الکلی جنین شود؛ مجموعه ای از مشکلات جسمی و ذهنی که کودک ممکن است با آن مواجه شود. برخی از عوارض احتمالی شامل:
- ناهنجاری‌های جسمی
- مشکلات رفتاری
- ناتوانی‌های ذهنی
- تشنج
- رشد ضعیف و تأخیرهای رشد
- کاهش هماهنگی و مهارت‌های حرکتی ظریف
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) اعلام کرده است که هیچ مقدار الکلی برای دوران بارداری بی‌خطر نیست. به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند مادران باردار بهتر است به طور کامل از مصرف الکل پرهیز کنند.
مصرف برخی غذاها
در دوران بارداری، بسیاری از مادران بطور طبیعی از خوردن برخی غذاها اجتناب می‌کنند؛ گاهی به خاطر تغییر حس بویایی و گاهی به دلیل اینکه آن غذا باعث تهوع می‌شود. با این حال، برخی غذاها وجود دارند که همه مادران باردار باید به طور کامل از مصرف آن‌ها پرهیز کنند، زیرا می‌توانند برای جنین خطرناک باشند:
- گوشت‌ها و سالادهای آماده: سوسیس، کالباس و غذاهای آماده ممکن است حاوی باکتری لیستریا باشند. این باکتری می‌تواند از جفت عبور کند و سلامت جنین را تهدید کند.
- میوه‌ها و سبزیجات شسته نشده: این مواد غذایی ممکن است علاوه بر لیستریا، حاوی انگل تاکسوپلاسما هم باشند که می‌تواند خطراتی برای مادر و جنین ایجاد کند.
- آب‌میوه و لبنیات غیرپاستوریزه: مشابه گوشت‌های آماده، این مواد هم ممکن است باعث مسمومیت غذایی شوند و بهتر است از مصرف آن‌ها خودداری شود.
- برخی پنیرهای نرم: پنیرهای تازه یا محلی (اگر غیرپاستوریزه باشند) می‌توانند خطرناک باشند.
- ماهی‌های بزرگ با سطح بالای جیوه: ماهی‌های تن یا ماهی‌های بزرگ دریای خزر ممکن است جیوه بالایی داشته باشند؛ بهتر است از ماهی‌های کوچک و محلی مانند قزل‌آلا یا کپور استفاده کنید.
- گوشت و ماهی خام: گوشت یا ماهی نپخته، ماهی دودی خام و سوشی وارداتی ممکن است حاوی سالمونلا یا تاکسوپلاسما باشند و برای مادر و جنین خطرناک باشند.
- تخم مرغ خام: تخم‌مرغ خام یا غذاهایی که ممکن است تخم‌مرغ خام داشته باشند، مانند خمیر شیرینی خام یا سس خانگی، می‌توانند باعث ابتلا به سالمونلا شوند و باید از آن‌ها اجتناب شود.
مصرف زیاد کافئین
مانند الکل، کافئین نیز می‌تواند از جفت عبور کند و مستقیماً بر جنین تأثیر بگذارد. اگرچه تحقیقات در مورد میزان ایمن کافئین در دوران بارداری هنوز قطعی نیست، مطالعات نشان می‌دهند که بهتر است مصرف روزانه کافئین تا حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم محدود شود.
بیش از این مقدار می‌تواند برای جنین مضر باشد و ممکن است شانس سقط جنین را بیشتر کند یا باعث شود نوزاد هنگام تولد وزن کمی داشته باشد. بر اساس توصیه‌های کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG)، مصرف روزانه بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین برای مادران باردار توصیه نمی‌شود، که تقریباً معادل یک و نیم فنجان قهوه در روز است.
استفاده از وان آب گرم، سونا و گرمای بیش از حد
اگرچه استراحت در وان آب گرم ممکن است راهی دلپذیر برای کاهش درد و ناراحتی‌های دوران بارداری به نظر برسد، اما کارشناسان توصیه می‌کنند از وان‌های آب گرم و سونا خودداری کنید.
آب گرم یا محیط‌های بسیار گرم می‌توانند دمای بدن را بیش از حد بالا ببرند (هیپرترمی)، و این افزایش دما ممکن است در رشد جنین اختلال ایجاد کرده و خطر نقایص مادرزادی را بالا ببرد. این خطر در سه ماهه اول بارداری بیشتر است، اما در مراحل بعدی نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
فعالیت‌ها و شرایطی که می‌توانند باعث افزایش بیش از حد دمای بدن شوند، شامل موارد زیر هستند:
- یوگا یا پیلاتس در محیط‌های گرم
- آفتاب گیری طولانی مدت
- قرار گرفتن طولانی در معرض گرمای شدید
- ورزش‌های شدید و سنگین
- کم‌آبی بدن
ورزش‌هایی با برخورد فیزیکی
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) توصیه می‌کند که در دوران بارداری از ورزش‌هایی مانند فوتبال یا بوکس که برخورد بدنی دارند خودداری کنید.
این ورزش‌ها می‌توانند خطر جدا شدن زودرس جفت از دیواره رحم را افزایش دهند؛ وضعیتی جدی که ممکن است به زایمان زودرس، سقط جنین یا حتی مرگ داخل رحمی جنین منجر شود.
علاوه براین، تغییرات هورمونی دوران بارداری باعث شل شدن رباط‌ها می‌شود و بدن مادر را در معرض آسیب‌های ورزشی بیشتر قرار می‌دهد.
فعالیت‌هایی با خطر سقوط
بعد از سه ماهه اول بارداری، بهتر است از هر فعالیتی که احتمال زمین خوردن دارد خودداری کنید. این یکی از کارهای ممنوعه دوران بارداری است که باید جدی گرفته شود. ورزش‌هایی مثل اسکی، اسکیت روی یخ یا سنگ‌نوردی نمونه‌ای از این فعالیت‌ها هستند.
با تغییر مرکز ثقل بدن در دوران بارداری، حتی یک زمین خوردن جزئی هم می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. بنابراین انتخاب فعالیت‌های ایمن و رعایت احتیاط اهمیت زیادی دارد.
پارک‌های تفریحی
بسیاری از پارک‌های تفریحی اجازه نمی‌دهند مادران باردار سوار وسایلی مانند ترن هوایی یا دیگر وسایل با حرکت ناگهانی شوند.
حرکت شدید این وسایل می‌تواند باعث جداشدگی جفت شود و همچنین ممکن است حالت تهوع صبحگاهی را تشدید کند یا حالت تهوع ناشی از حرکت ایجاد کند.
علاوه بر این، سیستم‌های ایمنی این وسایل معمولاً برای افراد باردار طراحی نشده‌اند و نمی‌توانند ایمنی کامل را تضمین کنند.
تعویض خاک گربه
یکی از کارهای ممنوعه دوران بارداری، تعویض خاک گربه است. تماس با فضولات گربه می‌تواند مادر را در معرض بیماری تاکسوپلاسموز قرار دهد که می‌تواند به جنین منتقل شود.
طبق گزارش سازمان March of Dimes، اگر تاکسوپلاسموز به جنین منتقل شود، ممکن است نوزاد علائمی مانند:
- عفونت چشمی
- زردی
- تورم کبد و طحال
- تشنج
- تورم غدد لنفاوی
- مشکلات تغذیه‌ای
- وزن کم هنگام تولد
- جوش یا کبودی
را تجربه کند.
اگر تاکسوپلاسموز درمان نشود، می‌تواند باعث مشکلات جدی‌تری برای نوزاد شود، مثل:
- عفونت چشم و مشکلات بینایی
- ذات الریه
- ناتوانی‌های ذهنی و تاخیر در رشد
- فلج مغزی
- کاهش شنوایی
به همین دلیل، اگر باردارهستید، بهتر است اجازه دهید فرد دیگری خاک گربه را تمیز کند یا از دستکش و ماسک استفاده کنید و پس از آن دستان خود را کامل بشویید. رعایت این نکات ساده می‌تواند خطر انتقال بیماری به جنین را به حداقل برساند.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن در دوران بارداری می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. علاوه بر افزایش خطر بیماری قلبی و سرطان ریه برای مادر، سیگار کشیدن در بارداری می‌تواند مشکلات زیر را برای جنین ایجاد کند:
- زایمان زودرس
- نقایص مادرزادی مانند لب شکری یا شکاف کام
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
- مشکلات مربوط به جفت
به همین دلیل، مادران باردار باید به محض اطلاع از بارداری سیگار را ترک کنند و از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم نیز خودداری کنند.
اگر ترک سیگار برای شما سخت است، با پزشک خود صحبت کنید تا راهنمایی‌ها و منابع مناسب را دریافت کنید. توجه داشته باشید که روش‌های معمول ترک سیگار، مثل استفاده از جایگزین‌های نیکوتین، برای زنان باردار مناسب نیست و باید فقط با توصیه پزشک استفاده شوند.
استفاده از مواد مخدر
مصرف مواد مخدر همیشه خطرناک است و در دوران بارداری می‌تواند به مراتب مضرتر باشد. استفاده از مواد یا برخی داروهای نسخه‌ای می‌تواند باعث ایجاد سندرم محرومیت نوزادی (NAS) در نوزاد شود؛ یعنی نوزاد پس از تولد علائم ترک مواد را تجربه خواهد کرد. این علائم شامل گریه زیاد، مشکل در خواب، مشکل در تغذیه و مکیدن، اسپاسم عضلانی و حتی تپش قلب سریع یا مشکلات تنفسی است.
علاوه بر این، مصرف مواد می‌تواند خطر سقط جنین یا مرگ داخل رحمی جنین را افزایش دهد.
مصرف برخی داروها
در دوران بارداری، باید از مصرف برخی داروهای بدون نسخه (OTC) و حتی بعضی داروهای نسخه‌ای پرهیز کرد، زیرا ممکن است به جنین آسیب برسانند.
پزشک یا داروساز می‌توانند داروهای ایمن برای دوران بارداری را معرفی کنند و در صورت نیاز، جایگزین‌هایی برای داروهای معمول پیشنهاد دهند تا هم سلامت مادر و هم جنین حفظ شود.
برخی انواع ورزش
پزشکان توصیه می‌کنند که اکثر مادران باردار ورزش کنند، زیرا فعالیت بدنی ملایم و سبک می‌تواند برای سلامت مادر و جنین مفید باشد. قبل از شروع ورزش، مهم است که با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید هیچ مشکل پزشکی وجود ندارد که نیاز به محدود کردن فعالیت‌ها داشته باشد.
اگر پزشک اجازه دهد، بهتر است روزانه حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی ملایم و سبک انجام دهید و سعی کنید این کار را در اکثر روزهای هفته ادامه دهید.
با این حال، برخی ورزش‌ها ممکن است جزو کارهای ممنوعه در دوران بارداری باشند و برای مادر یا جنین خطر ایجاد کنند. انتخاب نوع ورزش بستگی به شرایط فردی دارد و پزشک می‌تواند بهترین راهنمایی‌ها را در مورد ورزش‌های مناسب در دوران بارداری به شما ارائه دهد.
به طور کلی، نکات زیر را رعایت کنید:
- بعد از سه ماهه اول، ورزش در حالت خوابیده به پشت نباید انجام شود.
- مراقب ورزش‌هایی باشید که ممکن است باعث از دست دادن تعادل، زمین خوردن یا سقوط شوند.
محصولات آرایشی و مراقبت از پوست
یکی از کارهای ممنوعه در دوران بارداری استفاده از محصولاتی است که فتالات دارند، زیرا این ماده می‌تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد. فتالات‌ها معمولاً در پلاستیک‌ها، بسیاری از محصولات مراقبت پوست و عطرها وجود دارند.
برای احتیاط بیشتر، می‌توانید برچسب ترکیبات محصولات آرایشی را بررسی کنید تا ببینید آیا فتالات دارند یا خیر. با این حال، گاهی پیدا کردن این ماده دشوار است، چون شرکت‌ها مجبور نیستند همه ترکیبات عطر یا مواد دقیق را روی برچسب بنویسند.
منبع: medicalnewstoday.com
برندهای معتبر و شناخته‌شده مانند وی کر (Wee Care) با بیش از ۲۰ سال تجربه در تولید محصولات مخصوص کودکان و بانوان، به این نکته توجه کرده و محصولات خود را با فرمولاسیون‌های خاص و ایمن برای پوست حساس دوران بارداری تولید کرده‌اند.
سوالات متداول درباره کارهای ممنوعه در دوران بارداری
۱. آیا خوردن قهوه در دوران بارداری مجاز است؟
بله، اما باید در حد اعتدال مصرف شود. پزشکان توصیه می‌کنند مصرف روزانه کافئین بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم نباشد (حدود یک تا یک و نیم فنجان قهوه). مصرف زیاد کافئین ممکن است خطر سقط جنین یا تولد نوزاد با وزن کم را افزایش دهد.
۲. آیا رنگ کردن مو در دوران بارداری ضرر دارد؟
تحقیقات نشان داده‌اند که مقدار کمی از مواد شیمیایی رنگ مو از طریق پوست جذب می‌شود، اما معمولاً آن قدر نیست که برای جنین مضر باشد. با این حال، بهتر است رنگ کردن مو را تا بعد از سه ماهه اول بارداری به تعویق بیندازید و از محیط‌های با تهویه مناسب استفاده کنید.
منبع: nhs.uk
۳. آیا استفاده از لاک ناخن یا لاک پاک کن مجاز است؟
لاک ناخن معمولاً بی‌خطر است، اما باید از محصولاتی که حاوی فرمالدهید، تولوئن یا فتالات هستند اجتناب کنید، چون این مواد می‌توانند برای بدن مضر باشند. اما انتخاب لاک پاکن مناسب اهمیت دارد. لاک پاک کن یونی لد بدون استون و کاملاً ملایم است، بنابراین می‌توانید با خیال راحت از آن استفاده کنید و لاک ها را به راحتی پاک کنید، بدون اینکه نگرانی بابت بوی تند یا مواد تحریک کننده داشته باشید.
۴. آیا سفر هوایی در دوران بارداری بی‌خطر است؟
در بیشتر موارد، سفر هوایی تا هفته ۳۶ بارداری بی‌خطر است، اما بهتر است قبل از پرواز با پزشک مشورت کنید، مخصوصاً اگر بارداری پرخطر دارید. هنگام پرواز، حتماً آب زیاد بنوشید، هر از گاهی قدم بزنید و کمربند ایمنی را پایین‌تر از شکم ببندید.
۵. آیا انجام سونوگرافی زیاد برای جنین مضر است؟
خیر، سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می‌کند، نه از اشعه، و هیچ شواهدی مبنی بر آسیب آن به جنین وجود ندارد. البته انجام آن باید طبق نظر پزشک و به مقدار لازم باشد، نه بیش از حد.
۶. آیا در دوران بارداری می‌توانم از عطر یا اسپری بدن استفاده کنم؟
بله، اما بهتر است از عطرهایی استفاده کنید که فاقد فتالات باشند. فتالات‌ها می‌توانند بر هورمون‌ها تأثیر بگذارند و خطر زایمان زودرس را افزایش دهند. همیشه برچسب ترکیبات محصول را بخوانید.
۷. آیا مصرف داروهای سرماخوردگی در بارداری مجاز است؟
نه همیشه. بسیاری از داروهای بدون نسخه ممکن است برای جنین مضر باشند. در صورت نیاز به دارو، فقط داروهایی مصرف کنید که پزشک تأیید کرده باشد.
کلام پایانی
در نهایت، دوران بارداری زمانی است که باید بیش از هر زمان دیگری به بدن خود گوش دهید و با آگاهی تصمیم بگیرید. شناخت کارهای ممنوعه در دوران بارداری به شما کمک می‌کند تا از خطرات احتمالی دور بمانید و شرایطی ایمن و سالم برای رشد نوزاد خود فراهم کنید. همیشه در صورت تردید، بهترین کار مشورت با پزشک یا ماما است تا اطمینان یابید هر انتخابی که می‌کنید، به نفع شما و فرزند درون‌تان است.
