شیر مادر حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز برای ارتقای رشد و نمو سالم و طبیعی در نوزادان در 6 ماه اول زندگی است و مهمترین غذا در طول سال اول زندگی آنها باقی می ماند. به همین دلیل شیردهی نوزاد توسط مادر از بدو تولد اهمیت زیادی دارد.
با این وجود بسیاری از والدین، با توجه به توصیه های کم و بیش متناقض اطرافیان، درباره به پایان رساندن زمان شیردهی نوزاد دچار ابهام و سردرگمی هستند. از این رو، در این مطلب به بررسی زمان مناسب از شیر گرفتن نوزاد می پردازیم.
اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر
تغذیه نوزاد با شیر مادر از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا شیر مادر حاوی ترکیبات مغذی، آنتی بادی ها و ویتامین های ضروری است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد و جلوگیری از بیماری ها کمک می کند. شیردهی نوزاد، به رشد و توسعه مناسب مغز و بدن نوزاد یاری می رساند و همچنین ارتباط عاطفی بین مادر و کودک را تقویت می کند.
علاوه بر این، شیر مادر به دلیل سهولت هضم و جذب بالا، خطر ابتلا به مشکلات گوارشی را کاهش می دهد و در عین حال مادران را از بروز مشکلاتی مانند افسردگی پس از زایمان محافظت می کند. این عوامل نشان دهنده اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر در مراحل اولیه زندگی است.
شیردهی نوزاد حتی برای مدت کوتاه مفید است. در چند روز اول پس از تولد نوزاد، سینه های مادر آغوز تولید می کنند. این ماده غنی حاوی مواد حیاتی از جمله ایمونوگلوبولین ها و سلول هایی است که به سیستم ایمنی کودک شما کمک می کند.
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد نوزادانی که در 6 ماه اول زندگی با شیر مادر تغذیه می شوند، بسیار کمتر از کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند، بیماری های رایج دوران کودکی، مثل گاستروانتریت، بیماری های تنفسی و عفونت گوش میانی را تجربه می کنند.

از شیر گرفتن نوزاد
از شیر گرفتن نوزاد به معنای متوقف کردن شیرخواری و انتقال نوزاد به رژیم غذایی سالم تر و متنوع تر است. این فرآیند به تدریج با معرفی غذاهای جامد و کاهش تعداد دفعات زمان شیردهی انجام می گیرد.
هدف از این کار، کمک به استقلال نوزاد و تأمین نیازهای تغذیه ای او با استفاده از منابع غذایی دیگر است. از شیر گرفتن می تواند یک مرحله حساس برای مادر و نوزاد باشد و نیاز به صبر و حمایت عاطفی دارد.
زمان مناسب از شیر گرفتن نوزاد چیست؟
سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که همه نوزادان به مدت 6 ماه منحصراً با شیر مادر تغذیه شوند، سپس پس از 6 ماهگی به تدریج با غذاهای مناسب آشنا شوند در حالی که به مدت 2 سال یا بیشتر به تغذیه با شیر مادر ادامه می دهند.
در برخی از نوزادان با شروع تغذیه جامد، تعداد دفعات تغذیه از شیر مادر کاهش می یابد. غذاهای جامد در سال اول مکمل شیر مادر هستند و جایگزین شیر مادر نمی شوند. کودک شما همچنان باید برحسب نیاز از شیر مادر تغذیه کند، زیرا شیر مادر منبع اصلی تغذیه او تا پایان سال اول زندگی است.
روند از شیر گرفتن کودک یک فرآیند تدریجی است که طی آن شیر مادر به مرور با غذاها و نوشیدنیهای دیگر جایگزین می شود. در حالت ایده آل، اولین قدم برای از شیر گرفتن کودک، معرفی غذاهای کمکی در کنار شیر مادر در حدود سن شش ماهگی است. روند از شیر گرفتن ادامه می یابد تا زمانی که کودک به مرور از وابستگی کامل به شیر مادر دور میشود و آن زمان میتوان به طور کامل سایر غذاها و نوشیدنیها جایگزین کرد.
بعد از شش ماهگی، کودک شما شروع به نیاز به سطوح بالاتری از مواد مغذی خاص مانند آهن، روی و ویتامینهای B و D می کند که نمی تواند آنها را به تنهایی از شیر مادر دریافت نماید.
غذاهای جامد در ابتدای ورود به رژیم غذایی کودک، تنها نقش مکمل شیر مادر را دارند و به تدریج جایگزین آن می شوند. اما در ماههای اول پس از معرفی غذاهای جامد، شیر مادر همچنان منبع اصلی مواد مغذی کودک باقی میماند.
یک کودک هفت ماهه معمولی هنوز 93 درصد کالری خود را از شیر دریافت می کند. حتی در 11 تا 16 ماهگی، شیر ممکن است نیمی از کالری دریافتی روزانه را تامین کند.
مادران گاهی اوقات فکر می کنند وقتی کودکشان شروع به خوردن غذاهای جامد کرد، شیر مادر مهم نیست، اما در واقع غذای بهتری برای آنها وجود ندارد، هر چند که سنشان بالا باشد.

اهمیت شرایط کودک و مادر برای قطع زمان شیردهی
در واقع، کل فرآیند از شیر گرفتن می تواند تا زمانی که مادر و نوزاد بخواهند طول بکشد. اینکه چه زمانی شیردهی را قطع کنید، انتخاب شماست. نباید از آنچه دوستان شما انجام می دهند یا آنچه اعضای خانواده یا اطرافیان می گویند، تحت فشار باشید. تنها مسئله مهم این است که چه چیزی برای شما و کودکتان مناسب است.
به نوزادانی که قبل از اولین سالگرد تولدشان از شیر مادر جدا شده اند باید شیرخشک داده شوند. استفاده از شیر خشک برای نوزادان معمولاً بعد از 12 ماه اول ضروری نیست، زیرا کودک شما باید طیف وسیعی از غذاها از جمله محصولات لبنی را مصرف کند. در صورت نیاز به جایگزینی شیر (شیر مادر یا شیر خشک)، می توان از شیر گاو خامه کامل استفاده کرد.
چگونه متوجه می شوید که زمان از شیر گرفتن نوزاد است؟
حتماً قبل از قطع شیردهی با پزشک متخصص اطفال کودک خود مشورت کنید. متخصصان اطفال توصیه می کنند که مراقب علائم خاصی باشید که کودک آماده است تا از سینه یا شیشه شیر جدا شود.
برخی علائم زمان از شیر گرفتن نوزاد عبارت از موارد زیر است:
- کودک می خواهد اغلب شیر مادر بخورد.
- وزن نوزاد در هنگام تولد دو برابر شده است.
- به نظر می رسد کودک به غذای جامدی که می خورید علاقه مند است.
- نوزاد دست ها و اسباب بازی هایش را دهان می گیرد.
- کودک وقتی می بیند که دیگران در حال غذا خوردن هستند، دهانش را باز می کند.
- کودک می تواند بدون حمایت بنشیند.
- کودک می تواند سر خود را صاف و ثابت نگه دارد. این نشان می دهد که ماهیچه های بلع او قوی هستند.
اگر کودک شما این علائم را نشان داد و پزشکتان گفت مشکلی نیست، می توانید شروع به معرفی غذاهای جامد به کودک کنید.

قطع زودهنگام شیردهی نوزاد
بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، در برخی موارد، فرآیند قطع شیردهی ممکن است زودتر یا سریع تر از زمان معمول رخ دهد. این تغییر ناگهانی می تواند والدین را دچار احساس ناراحتی کند، به ویژه اگر زمان از شیر گرفتن زودتر از انتظار آنها باشد. تحقیقات نشان می دهد که والدین در این شرایط ممکن است احساس کنند که گزینه دیگری جز قطع شیردهی ندارند، که این امر می تواند به احساس استرس و نگرانی آنها بیافزاید.
با این حال، اکثر مشکلات شیردهی را میتوان با استفاده از مشاوره و کمک تخصصی رفع کرد. مشاور شیردهی یا پرستار سلامت مادر و کودک میتواند به شما اطلاعات و پشتیبانی لازم را ارائه دهد.
اما همچنان در نظر داشته باشید که شما میتوانید رابطه نزدیک خود با نوزاد را از طریق شیردهی حفظ کنید. لمس و ارتباط نزدیک با نوزاد اهمیت زیادی دارد و میتوان این ارتباط را حتی با برنامه ریزی ترکیبی برای انجام شیردهی و کار یا مطالعه خود حفظ کرد.
بسیاری از والدین به این صورت عمل میکنند: شیردهی را همزمان با تعهدات کاری یا تحصیلی خود در نظر می گیرند، به این صورت که آنها از مزایای شیر دوشیده برای تغذیه نوزاد خود استفاده میکنند. در این صورت، لمس و ارتباط با نوزاد همچنان حفظ میشود و حتی در صورت سفر یا نبودن در کنار کودک، شیر دوشیده می تواند به حفظ این ارتباط کمک کند. برای اطلاعات بیشتر درباره اهمیت لمس نوزاد و تأثیرات آن بر سلامت روانی و جسمی کودک به مقاله «والدین و اهمیت های لمس نوزاد» مراجعه کنید.
سخن پایانی
از شیر گرفتن نوزاد فرآیند حساسی است که باید با دقت و توجه انجام شود. هر زمان که تصمیم گرفتید کودک خود را از شیر مادر جدا کنید، بهتر است این کار را به تدریج انجام دهید. قطع ناگهانی شیردهی می تواند شما را در معرض خطر گرفتگی، انسداد مجاری یا ورم پستان قرار دهد و همچنین یک تغییر ناگهانی برای سیستم گوارشی و ایمنی کودک شما است. همچنین ممکن است از نظر عاطفی برای هر دوی شما دشوار باشد.
می توانید با کاهش تدریجی دفعات زمان شیردهی آغاز کنید و به جای آن از سایر منابع تغذیه ای مانند شیر گاو یا مواد غذایی مناسب برای سن نوزاد استفاده کنید. همچنین، توجه به احساسات نوزاد و ایجاد محیطی آرام و ایمن می تواند به تسهیل این روند کمک کند.
منابع
Breastfeeding – deciding when to stop