زایمان طبیعی با درد همراه است. این درد می‌تواند طاقت‌فرسا و شدید باشد. با این حال روش‌های مختلفی برای کاهش درد زایمان طبیعی وجود دارد که با استفاده از آنها میتوانید از میزان درد زایمان بکاهید. برخی از این روش‌ها طبیعی هستند و نیاز به دارو ندارند اما در برخی موارد برای کاستن درد از داروهای خاصی استفاده میشود.
درد زایمان طبیعی چگونه دردی است؟
زمانی که به زایمان نزدیک می‌شوید، ممکن است احساس درد و گرفتگی شدید در بخش‌های مختلف بدن داشته باشید. انقباضات زایمان می‌توانند بسیار قدرتمند و دردناک باشند. در این حالت سر نوزاد به سمت پایین می‌آید تا در کانال زایمان قرار بگیرد. این درد را می‌توان به در قاعدگی توصیف کرد با این تفاوت که این گرفتگی‌ها و انقباضات ادامه‌دار هستند، به مرور بیشتر می‌شوند و دردناک‌تر هستند.
در کمر، پشت و ناحیه آلت تناسلی درد بسیار زیادی را تجربه خواهید کرد. این درد را همانند امواجی توصیف می‌کنند که بدن شما را فرامی‌گیرد. دردی شبیه به اسهال شدن، نفخ شدید شکم و گرفتگی‌هایی بسیار شدیدتر از درد زمان قاعدگی را احساس خواهید کرد. در این حالت به رکتوم فشار زیادی وارد میشود و ممکن است به صورت مداوم نیاز به اجابت مزاج پیدا کنید.
این دردها را می‌توان کنترل و مدیریت کرد. وقتی این روش‌ها را بدانید دیگر نیازی نیست نگران باشید و مضطرب شوید. پیشنهاد می‌کنیم علت این درد را مدام با خود بررسی کنید. هدف این دردها این است که رحم شما آماده شود. دهانه رحم باز شود و بتوانید فرزند خود را به دنیا بیاورید.
چرا زایمان دردناک است؟
شاید باورش سخت باشد اما زایمان به چند دلیل خوب، دردناک است! تمامی آن دردها نشان‌دهنده آماده شدن رحم و دهانه رحم برای خارج کردن نوزاد است. اکثر زنان انقباضات را به صورت احساس گرفتگی در کشاله ران و کمر احساس می‌کنند. برخی نیز درد را در پهلو و ران احساس می‌کنند. این دردها هم به تدریج و به طور منظم افزایش پیدا می‌کند.
عضله رحم بزرگ‌ترین و قوی‌ترین عضله در بدن شما است؛ بنابراین می‌تواند ساعت‌ها به طور متناوب منقبض شود و خود را رها کند. مسلماً عضله در این حالت احساس خستگی و درد می‌کند. همان گونه که سایر عضلات بدن شما پس از فعالیت بدنی خسته می‌شوند. کاهش طبیعی جریان اکسیژن به رحم که با انقباض رخ می‌دهد هم می‌تواند به این درد بیفزاید.
در طول زایمان ممکن است فشار زیادی بر لوله‌های فلوپ، تخمدان‌ها و رباط‌ها وارد شود. سر نوزاد زمانی که به سمت پایین حرکت می‌کند به مثانه و روده شما فشار زیادی وارد می‌کند. برخی زنان نیز فشار مقعدی شدیدی را تجربه خواهند کرد. با این حال برخی از زنان درد کمتری را تجربه می‌کنند. گویا داشتن تجربه زایمان می‌تواند روی میزان درد زایمان‌های بعدی تاثیر بگذارد.
تحمل درد زایمان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حتی موقعیت هم می‌تواند روی تحمل کردن آن تاثیر بگذارد. ممکن است یک فرد یک میزان درد را در موقعیت‌های مختلف، به گونه‌ای متفاوت احساس کند.
در ادامه روش‌های تسکین درد زایمان را شرح می‌دهیم.
1- ماساژ
یکی از بهترین روش‌های تسکین درد ماساژ است. طبق نتایج مطالعاتی، زنانی که ماساژ دریافت کردند، ۵۶ درصد کمتر از سایر زنان نیاز به سزارین شدن پیدا کردند. علاوه بر این، مصرف اپیدورال هم تا ۸۵ درصد کاهش پیدا کرد. همچنین نیاز به فورسپس هم تا ۷۰ درصد پیدا کرد و ماساژ دادن موجب کاهش ۶۱ درصدی مصرف اکسی توسین شده است. مدت زمان زایمان نیز تا ۲۵ درصد کاهش پیدا کرد و کاهش ۵۸ درصدی در بستری شدن نوزادان در بیمارستان مشاهده شده است. علاوه بر این، لمس شدن موجب ترشح اکسی توسین میشود و این گونه از استرس مادر و ترس او نیز کاسته میشود. علاوه بر این، به خاموش کردن گیرنده‌های درد در هنگام زایمان کمک می‌کند.
2- رایحه درمانی
قرن‌ها است که از روغن‌های اسانس در طول زایمان استفاده میشود. از این اسانس‌ها برای آرامش پیدا کردن مادر، کاهش استرس، فعال‌کننده رحم، تحریک گردش خون و… استفاده میشود. در ادامه به چند اسانس که می‌تواند در طول زایمان به شما کمک کند، اشاره می‌کنیم:
اسطوخودوس
یکی از محبوب‌ترین روغن‌هایی که در زمان زایمان از آن استفاده میشود، اسانس اسطوخودوس است. این اسانس می‌تواند موجب آرامش شود. علاوه بر این، این روغن مسکنی است که گردش خون را تحریک می‌کند و ممکن است انقباضات را تقویت کند.
مریم گلی
از این روغن برای تقویت انقباضات استفاده میشود. البته از آن نباید در دوران بارداری استفاده شود. صرفاً در زمان زایمان میتوانید از آن استفاده کنید. همچنین روغنی عالی برای کاهش اضطراب است.
شمعدانی
به تنفس کمک می‌کند و گردش خون را تقویت می‌کند.
نعناع فلفلی یا سوسنبر
این روغن به رفع حالت تهوع و سردرد کمک می‌کند.
بابونه
تسکین‌دهنده و آرام‌بخش است و به کاهش تنش و اضطراب کمک می‌کند.
نرولی
این اسانس آرام‌بخش است و موجب ریلکس شدن میشود. همچنین یک روغن قوی ضدافسردگی است.
ترنج
این روغن نشاط‌آور است و احساس طراوت به شما می‌دهد.
یاسمن
به عنوان یک مسکن عمل می‌کند. همچنین برای تقویت انقباضات شناخته شده است و می‌تواند به زایمان جفت کمک کند.
مرزنجوش
به تنفس کمک می‌کند و می‌تواند موجب کاهش فشار خون شود. همچنین یک مسکن موثر است.
3- استفاده از کمپرس سرد و گرم
هم کمپرس سرد و هم کمپرس گرم می‌تواند درد زایمان را کاهش دهد.
کمپرس سرد
یک دستمال سرد را روی صورت، گردن و بالای سینه قرار دهید. این امر به شادابی و آرامش مادر کمک می‌کند. اگر مادر حالت تهوع دارد یک پارچه سرد در پشت گردن او قرار دهید تا درد کاهش پیدا کند. قرار دادن یک کمپرس سرد روی کمر هم می‌تواند درد این ناحیه را بکاهد. همچنین میتوانید پس از زایمان کمپرس سرد روی پرینه بگذارید تا تورم این ناحیه کاهش پیدا کند.
کمپرس گرم
حوله یا دستمال گرمی را زیر شکم مادر قرار دهید. از کیسه آب گرم هم میتوانید استفاده کنید. این کار موجب راحتی زایمان میشود.
درست قبل از زور زدن یک پارچه گرم و مرطوب را روی پرینه قرار دهید تا درد این ناحیه کاهش پیدا کند. همچنین بافت این بخش نرم شود و آماده کشیده شدن شود. در برخی موارد هم برای رفع درد کمر میتوانید از کیسه آب گرم استفاده کنید.
4- آب درمانی
روش دیگر کاهش درد زایمان، آب درمانی است. استفاده از آب دارای مزایای فیزیولوژیکی و روانشناختی است. زایمان در آب می‌تواند درد شما را بکاهد. به دلیل این که وقتی در آب شناور هستید، راحت‌تر میتوانید تحرک داشته باشید. از دیگر مزایای آب درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرامش در حین و بین انقباضات
- مدیریت ایمن و موثر درد
- کاهش فشار خون
- ایجاد احساس کنترل در مادر
- کمک کردن به گشاد شدن دهانه رحم
5- پخش موسیقی
گوش دادن به موسیقی راه خوبی برای مدیریت درد است. این کار موجب میشود تا حواس مادر پرت شود و به درد توجه زیادی نکند. وقتی موسیقی در حال پخش شدن است، ماما یا همراه می‌تواند به مادر کمک کند تا او بتواند به صورت ریتمیک نفس بکشد. همچنین مادر می‌تواند به جای تمرکز بر انقباضات به موسیقی توجه کند. پرت کردن حواس مادر در زایمان امری کلیدی است.
6- تنفس کنترل شده
استفاده از الگوهای تنفسی در زایمان بسیار مفید است. تنفس می‌تواند به شما کمک کند تا با هر انقباض تمرکز کنید و با توجه به آن کار خود را انجام دهید. در ادامه برخی از مزایای تمرین تنفسی را نام می‌بریم:
- آرام شدن مادر
- ایجاد حس خوب و کنترل
- افزایش اکسیژن
- افزایش انرژی هم برای مادر و هم برای نوزاد
- هدفمند کردن انقباضات به دلیل ریتمیک بودن تنفس
7- فشار متقابل
بسیار از زنان از این حالت لذت می‌برند زیرا درد ناحیه پشت بدن را تسکین می‌بخشد. برای این کار باید فشار زیادی روی نواحی دردناک کمر یا ناحیه‌ای که انقباض در آن احساس میشود وارد کنید.
8- طب فشاری یا رفلکسولوژی
از طب فشاری برای تسکین درد و افزایش انقباضات و… استفاده میشود. این شیوه هیچ گونه عوارض جانبی ندارد و شما میتوانید با وارد کردن فشار انگشتان، آرنج‌ها، کف دستان و ابزارهای مخصوص روی نقاط خاص بدن درد را کنترل کنید. هدف اصلی این روش کاهش درد است اما می‌توان از آن برای پایین آمدن نوزاد، گشاد کردن دهانه رحم، القای زایمان و تقویت انقباضات در زایمان‌های آهسته و غیر پیش‌رونده استفاده کرد. به‌علاوه، می‌توان از آن برای کاهش حالت تهوع، جلوگیری از احساس کوفتگی و خستگی در زایمان‌های طولانی هم استفاده کرد.
9- هیپنوتیزم درمانی
هیپنوتیزم درمانی می‌تواند ابزاری فوق‌العاده در طول زایمان باشد. با کمی تمرین در طول بارداری، زنان می‌توانند روند آرام شدن عمیق و عاری از ترس را بیاموزند تا ماهیچه‌های رحم بتوانند با کمترین درد کار کنند. برای یادگیری این روش باید آموزش ببینید. می‌توان از ویدئوهای آموزشی یا کلاس‌های بارداری استفاده کنید. پس از یادگیری این روش میتوانید به تنهایی حالت آرامش ذهنی عمیق، آرامش فیزیکی و تمرکز را ایجاد کنید.
10- کم کردن نور محیط
اکثریت زنان در نیمه‌های شب زایمان می‌کنند. این امر تصادفی نیست. سطح ملاتونین ما در شب افزایش می‌یابد و به بدن ما اجازه می‌دهد تا استراحت کند و زایمان را شروع کند. قرار گرفتن در معرض نور در زمان زایمان می‌تواند انقباضات را کاهش دهد یا حتی به طور کامل متوقف کند. نتایج مطالعه‌ای نشان داده است که تابش نور سبز آبی در چشمان زن باردار در شب – مانند خیره شدن به صفحه‌نمایش تلفن یا صفحه کامپیوتر – انقباضات را سرکوب می‌کند. بهتر است چراغ‌ها را خاموش کنید یا نور را کم کنید.
11- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست راهی است که زنان می‌توانند در حین زایمان از آن به عنوان یک مسکن طبیعی استفاده کنند. این دستگاه کوچک می‌تواند از طریق یک جریان الکتریکی ملایم و بدون درد، موجب کاهش درد زایمان شود. از آن بیشتر برای کاهش کمردرد استفاده میشود.
12- استفاده از توپ
داشتن یک توپ بزرگ می‌تواند برای کاهش درد زایمان طبیعی بسیار موثر باشد. شما میتوانید روی توپ بنشینید یا روی آن خم شوید. این که در چه موقعیتی قرار بگیرید، دست خودتان است. استفاده از این توپ‌ها زایمان را کوتاه می‌کند و از مدت زمان مرحله زور زدن را هم می‌کاهد.
13- غذا خوردن و نوشیدن
شما میتوانید در حین زایمان طبیعی غذا بخورید و آب بنوشید. در واقع این امر به شما کمک می‌کند انرژی خود را حفظ کنید. در واقع مادر در حین زمان به اندازه یک دونده ماراتن نیاز به انرژی دارد. میتوانید وعده غذایی سبکی بخورید. خودتان را گرسنه نگذارید. مایعات هم برای بدن بسیار مناسب است.
14- استفاده از سرویس بهداشتی
استفاده از سرویس بهداشتی و تخلیه مثانه نه تنها به شما کمک می‌کند احساس راحتی بیشتری داشته باشید، بلکه باعث میشود مثانه شما جلوی گشاد شدن رحم و پایین آمدن کودک را نگیرد. با استفاده از سرویس بهداشتی و اجابت مزاج فضا برای کودک باز میشود.
15- راه رفتن و تحرک داشتن
بی‌حرکت ماندن در زمان شروع انقباضات می‌تواند برای زنان بسیار دردناک باشد. هر چه بیشتر راه بروید و حرکت کنید برای شما بهتر است.
ممکن است برخی از این روش‌های روی یک مادر تاثیرگذار باشد و روی یک مادر دیگر تاثیرگذار نباشد.
بنابراین، ان شیوه‌ای را انتخاب کنید که برای مشا راحت‌تر است. تجربه شما در این زمینه چیست؟
