پارابن چیست ؟

پارابن‌ها (به انگلیسی: Paraben) یک کلاس از مواد نگهدارنده بسیار متداول در لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات دارویی هستند.

از نقطه نظر ساختار شیمیایی، این ترکیبات ساختارهایی از جنس پاراهیدروکسی بنزوات و یا استر پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید (که به عنوان ۴-هیدروکسی‌بنزوئیک اسید نیز شناخته می‌شوند) هستند.

پارابن‌های مشتقات و ساختارهای بسیاری دارند که اغلب آن‌ها خواص نگهدارنگی خوبی از خود نشان داده‌اند. این ترکیبات و یا نمک‌های آن‌ها به طور عمده به خاطر خواص ضدباکتری و ضدقارچی خود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این ترکیبات در شامپوها، مرطوب کننده‌های تجاری کرم‌های اصلاح، روان کننده‌های شخصی، داروهای موضعی/تزریقی، محصولات برنزه کنندهٔ پوست، محصولات آرایشی و خمیر دندان‌ها یافت می‌شوند.

از پارابن‌ها همچنین به عنوان نگهدارنده غذا مواد غذایی نیز استفاده می‌شود.

یا به عبارت دیگر می توان گفت پاراهیدروکسی بنزوات ها یا پارابن ها مواد شیمیایی ساخته دست انسان هستند که از رشد کپک و باکتری جلوگیری می کنند.

معمولاً از این مواد غیر طبیعی برای حفظ کیفیت لوازم آرایشی، دارو ها، غذا ها، نوشیدنی ها و محصولات مراقبت شخصی استفاده می شود. وجود پارابن ها در این محصولات عمر و کیفیت آن ها را افزایش می دهد.

نحوه عملکرد

پارابن‌ها در برابر طیف گسترده ای از میکروارگانیسم‌ها فعال هستند. با این‌حال نحوه عملکرد ضد باکتریایی آن‌ها هنوز به خوبی درک نشده است.

چه محصولاتی حاوی پارابن هستند؟

قبل از بررسی عوارض پارابن بهتر است بدانیم در تولید چه محصولاتی از این مواد شیمیایی استفاده می شود و دلیل این کار چیست؟

پارابن‌ ها در طیف گسترده‌ای از محصولات که نیاز به نگه دارنده دارند به ‌ویژه آن هایی که حاوی آب زیادی هستند، مانند شامپو ها و نرم‌ کننده ‌ها که بیشتر مردم به صوت روزانه از آن‌ ها استفاده می ‌کنند، وجود دارند.

خاصیت ضد میکروبی این ماده شیمیایی در برابر قارچ ها و باکتری های گرم، بسیار مورد توجه تولید کنندگان قرار گرفته است.

معمولاً در ساخت مرطوب‌ کننده ‌ها، پاک‌ کننده ‌های صورت و پوست، ضد آفتاب‌ ها، دئودورانت‌ ها، ژل ‌های اصلاح، خمیر دندان، اکثر لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوست و مو، بدون توجه به عوارض پارابن، از آن استفاده شده است.

این مواد از طریق پوست جذب بدن شده، متابولیزه می شوند و در نهایت از طریق ادرار و صفرا دفع خواهند شد.

در صورتی که پارابن جذب شده به بدن کم باشد مشکلی پیش نمی آید و بدن به راحتی آن را دفع می کند اما استفاده روزانه از یک یا چند محصول حاوی پارابن و قرار گرفتن مداوم در معرض این مواد، در طولانی مدت سلامتی ما را تحت تأثیر قرار می دهد.

در این بین محصولاتی که به عنوان مراقبت روزانه از آن ها استفاده می کنیم بیشترین سهم را در ورود پارابن به بدن دارند. استفاده از لوسیون ‌های بدن و صورت، محصولات مو، کرم‌ های ضد آفتاب و آرایشی همگی باعث افزایش قابل ‌توجه سطح این ماده مضر در بدن می شود و عوارض پارابن را تشدید می کند.
با توجه به بررسی های انجام شده پیرامون مقایسه سطح پارابن در بدن زنان، مردان، نوجوانان و کودکان، افرادی که به صورت منظم و روزانه از محصولات آرایشی استفاده می کند 20 برابر بیشتر از آن هایی که هرگز آرایش نمی کنند و یا به ندرت این کار را انجام می دهند، پارابن دفع شده در ادرار خود داشتند، این میزان قابل توجه و نگران کننده است.

براساس نتایج به دست آمده:
سطح پارابن در ادرار زنان بیشتر از مردان بود.
افراد 20 سال به بالا، سطوح پارابن بالاتری داشتند.
آسیایی ها بالاترین سطح بوتیل و اتیل پارابن را در نتایج خود داشتند.

انواع پارابن

در این قسمت از مقاله عوارض پارابن، انواع مختلف این ماده شیمیایی را به شما معرفی می کنیم.
پارابن ها از پارا هیدروکسی بنزوئیک اسید (PHBA) ساخته می شوند. PHBA اسیدی است که اغلب در باکتری ها، گیاهان و میوه ها وجود دارد.
پارابن ها از یک واکنش شیمیایی اسیدی-بازی به نام استریفیکاسیون ساخته می شوند. هنگامی که PHBA و الکل با هم ترکیب می شوند اصطلاحا یک استر ایجاد می کنند.

استر ها بر اساس تعداد پیوند های شیمیایی موجود در مولکول تغییر می کنند. نوع الکل مصرفی در این فرایند، تعیین کننده تعداد استر ها است.

هر چه پیوند های استری بیشتر و بلند تر باشد آن ماده فعال تر می شود و در نتیجه عوارض پارابن بیشتر خواهد شد. طی این فرآیند شیمیایی موادی با نام های زیر تولید می شود.
🔹متیل پارابن (متانول)
🔹 اتیل پارابن (اتانول)
🔹پنتیل پارابن (پنتانول)
🔹بوتیل پارابن (بوتانول)
🔹 هپتیل پارابن (هپتانول)
🔹 بنزیل پارابن (بنزیل الکل)
🔹 پنتیل پارابن (پنتیل الکل)
🔹 پروپیل پارابن (n-پروپانول)
🔹 ایزوبوتیل پارابن (ایزوبوتانول)
🔹 ایزوپروپیل پارابن (ایزوپروپانول)

متیل و اتیل پارابن هایی با زنجیره کوتاه هستند و اثرات استروژنی ضعیف تری نسبت به استر هایی با زنجیره متوسط ​​مانند پروپیل پارابن دارند.

در واقع استر هایی با زنجیره بلند مانند بوتیل پارابن قوی تر هستند و تأثیرات مخرب بیشتری بر روی بدن می گذارند.

مواد تولید شده در این فرآیند براساس عوارض پارابن از کم به زیاد، به صورت زیر است:
🔹متیل
🔹 اتیل
🔹 پروپلی
🔹 بوتیل
🔹 ایزوبوتیل

بنابراین می توان گفت متیل کمترین عارضه و ایزوبوتیل بیشترین عارضه را دارد.
یکی دیگر از موارد تعیین کننده مضرات این ماده شیمایی در بدن، میزان حل شدن آن در چربی است. مطالعات سلولی نشان می دهد پارابن هایی مانند بنزیل پارابن که به راحتی به استروژن متصل می شوند، اثرات مخرب بیشتری دارند.

البته برای رسیدن به نتایج دقیق تر در این زمینه نیاز به انجام تحقیقات بیشتری است.

عوارض پارابن بر سلامتی بدن

به مهم ترین قسمت مقاله یعنی بررسی عوارض احتمالی این ماده بر سلامتی انسان رسیدیم. همان طور که در طول متن نیز اشاره شد، ورود بیش از اندازه پارابن به بدن ممکن است تأثیرات مخربی بر روی بدن داشته باشد.

پارابن ها باعث تغییراتی در عملکرد هورمون ها می شوند که می تواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

🔸تغییر در کلسترول:
یکی از عوارض پارابن تغییر در ساختار کلسترول است. این ماده حیاتی برای ساخت استروژن و تستوسترون ضروری است. پارابن ها می توانند ساخت این هورمون های مفید در بدن را با اختلال روبرو کنند.

🔸 قند خون بالا:
به نظر می رسد وجود مخلوطی از انواع پارابن در بدن آسیب بیشتری نسبت به یک نوع دارد.

ترکیبی از بوتیل و پروپیل پارابن قند خون زنان باردار را در سه ماهه اول و دوم بارداری افزایش می دهد و آن ها را در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می دهد.

🔸 تغییر در عملکرد مغز:
برخی از پارابن ها ممکن است به مغز آسیب برساند و موجب عدم تمرکز و کاهش یادگیری شوند.

🔸 بروز مشکلات باروری:

پارابن ها می توانند تستوسترون و تولید اسپرم را کاهش دهند. البته تحقیقات در این زمینه تنها بر روی حیوانات انجام شده است و تأثیر آن در بدن انسان هنوز به رسمیت شناخته نشده است.

🔸 اختلال در سیستم ایمنی:
عملکرد خوب سیستم ایمنی با داشتن روده سالم ارتباط مستقیم دارد. استفاده از پارابن های ضد میکروبی از رشد باکتری های سالم جلوگیری می کند و در نتیجه سیستم ایمنی بدن را با اختلال روبرو خواهد کرد.

پارابن باعث تولید سلول های کمکی T نوع 2 (Th2) می شوند. سلول ‌های Th2 سیستم ایمنی را بسیار حساس می ‌کنند و باعث می ‌شوند بیش از حد معمول به محرک‌ ها واکنش نشان دهد.

تعداد این سلول ها معمولاً در بدن افراد مبتلا به آسم و اگزما زیاد است.

🔸 افزایش خطر ابتلا به سرطان:
یکی از مهم ترین عوارض پارابن ها بالا رفتن احتمال ابتلا به سرطان سینه است. این مواد شیمیایی می توانند هورمون استروژن را فعال کنند. معمولاً در تومور های سرطانی سینه سطوح بالایی از استروژن وجود دارد.

احتمال بروز این بیماری در صورت استفاده مداوم از محصولات مراقبت شخصی حاوی پارابن که در نزدیکی ناحیه سینه اعمال می شود، مرتبط است.

🔸 بروز حساسیت، آلرژی و بثورات:

پوست میکروبیوم خاص خود را دارد. پارابن ها می توانند تعداد باکتری های سالم روی پوست را کاهش دهند و سیستم ایمنی پوست را تضعیف کنند و در نهایت منجر به بروز حساسیت و آلرژی های مختلف پوستی شوند.

🔸اختلال در عملکرد هورمون های تیروئید:
عوارض پارابن بر روی هورمون تیروئید را نمی توان نادیده گرفت. بر اساس تحقیقات انجام شده افرادی که در بدن آن ها سطح بوتیل پارابن زیاد است، میزان تولید تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) با اختلال روبرو می شود. این تغییرات می ‌تواند باعث بروز تیروئید کم کار و یا پر کار شود.